Stalking: een constante dreiging

Definitie en kenmerken van stalking 
Stalking is het herhaaldelijk en opzettelijk lastigvallen van een persoon, waardoor deze zich bedreigd, angstig of onveilig voelt. Het kan zich op veel verschillende manieren voordoen, zowel online als offline. Van ongewenste telefoontjes en berichten tot fysieke confrontaties. 

Hoewel stalking vaak geassocieerd wordt met achtervolgingen en ongewenste telefoontjes, is het belangrijk te begrijpen dat het ook veel subtielere vormen kent. Deze vormen kunnen moeilijker te herkennen zijn, maar zijn niet per se minder schadelijk. Bijvoorbeeld: stalkers kunnen berichten sturen naar het sociale netwerk van het slachtoffer, roddels verspreiden via sociale media, of voortdurend in de buurt van het slachtoffer blijven hangen – in de straat, op het werk of op andere plekken die het slachtoffer regelmatig bezoekt. Daarnaast kunnen stalkers brieven of pakketjes opsturen, of deze zelfs achterlaten bij de voordeur of het vervoermiddel van het slachtoffer, waarmee ze een gevoel van dreiging creëren en laten zien dat ze voortdurend in de buurt zijn. Stalking kan zich in onopvallende vormen voordoen waardoor het moeilijk te herkennen en te bewijzen is. Stalkers verbergen vaak hun identiteit en maken gebruik van subtiele tactieken, waarmee ze de wet weten te omzeilen. 

Aanleiding 
Stalking ontstaat vaak na het beëindigen van een relatie, vooral wanneer een ex-partner moeite heeft om een breuk te accepteren. Andere aanleidingen kunnen obsessieve verliefdheid, wraakzucht of rancune na een conflict zijn. 

Cijfers 
Volgens cijfers van het CBS waren er in 2023 ongeveer 225.000 slachtoffers van stalking in Nederland, wat neerkomt op 2% van de bevolking van 15 jaar en ouder. Vrouwen zijn hierbij in de meerderheid met 137.000 slachtoffers. Vooral jonge vrouwen zijn vaak slachtoffer; 3% van de 15- tot 25-jarige vrouwen meldde gestalkt te worden in 2023 (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2024). 

Gevolgen 
De gevolgen van stalking zijn ingrijpend en kunnen ernstige psychologische en sociale gevolgen hebben voor slachtoffers. Veel van hen ervaren gevoelens van angst, stress en depressie. Het constante gevoel van onveiligheid kan leiden tot slaapproblemen en concentratieverlies. Bovendien kan stalking ervoor zorgen dat slachtoffers sociaal geïsoleerd raken, doordat zij sociale interacties vermijden uit angst voor hun stalker. Het effect van stalking kan vaak jarenlang – zo niet levenslang – doorwerken. Uit onderzoek blijkt dat 74% van de slachtoffers na hun ervaring met stalking emotionele of psychische problemen ervaart (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2024). Veel slachtoffers hebben langdurige therapie nodig om de psychologische schade te verwerken en hun leven weer op te bouwen.  

Wat professionals kunnen doen bij vermoedens van stalking 
Als professional is het belangrijk om alert te zijn op signalen van stalking en adequaat te handelen. Hier zijn enkele belangrijke stappen die je kunt nemen: 

1. Herken de signalen: Let op herhaaldelijke ongewenste communicatie, fysieke confrontaties, of het volgen van het slachtoffer. Let hierbij ook op subtiele signalen zoals het sturen van brieven naar het sociale netwerk van het slachtoffer of het verspreiden van berichten op sociale media. 

2. Documenteer incidenten: Adviseer het slachtoffer om alle incidenten van stalking zorgvuldig te documenteren. Bewaar berichten, voicemails, e-mails en andere vormen van communicatie. Dit kan helpen in een eventueel politieonderzoek. 

3. Bied ondersteuning: Luister naar het slachtoffer en bied emotionele steun. Verwijs hen naar gespecialiseerde hulpinstanties zoals Veilig Thuis, voor advies en ondersteuning. 

4. Werk samen met andere professionals: Samenwerking is cruciaal bij het aanpakken van stalking. Werk samen met politie, juridische instanties en andere hulpverleners om een gecoördineerde aanpak te waarborgen. 

5. Veiligheidsmaatregelen: Adviseer het slachtoffer over veiligheidsmaatregelen die ze kunnen treffen, online en offline. Denk hierbij aan het aanpassen van privacy instellingen op sociale media en het aanvragen van een contactverbod. 

6. Training en kennisdeling: Blijf jezelf en collega’s informeren over de nieuwste ontwikkelingen en best practices op het gebied van stalking. Neem deel aan trainingen en workshops om je kennis en vaardigheden te vergroten. 

Samenwerking en training in de aanpak van stalking 
In 2024 is de aandacht voor stalking en femicide sterk toegenomen maar in de praktijk ontbreekt het vaak aan voldoende kennis bij professionals. Daarom worden er steeds meer trainingen georganiseerd voor professionals die in hun werk met stalking te maken kunnen hebben. Deze trainingen richten zich op het herkennen van stalkers, het ondersteunen van slachtoffers en het effectief aanpakken van stalking. 

In de regio Midden-Brabant is Veilig Thuis betrokken bij het Regionaal Netwerk Zorg & Straf om stalking effectief aan te pakken. Dit netwerkt faciliteert de samenwerking tussen zorg- en strafpartners zoals politie, het Openbaar Ministerie en Veilig Thuis. Deze samenwerking zorgt voor vroege signalering en snelle actie bij vermoedens van stalking.  
Een voorbeeld van deze samenwerking is de vakmiddag over stalking die plaatsvond op 5 november 2024, waar landelijke en regionale ontwikkelingen werden besproken, evenals de handreiking aanpak Stalking Regioplan en de Regionale Routekaart Stalking Zeeland West-Brabant. Bijeenkomsten zoals deze zijn essentieel om de kennis en vaardigheden van professionals te vergroten en de aanpak van stalking te verbeteren. Door deze regionale samenwerking kunnen we slachtoffers beter ondersteunen en stalkers effectiever aanpakken, waardoor we bijdragen aan een veiligere omgeving voor iedereen.  

Bronvermelding 
Centraal Bureau voor de Statistiek. (2024, May 16). 225 duizend Nederlanders slachtoffer van stalken in 2023. Centraal Bureau Voor De Statistiek. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2024/20/225-duizend-nederlanders-slachtoffer-van-stalken-in-2023