Interview met Eveline Plomp over Praktijkverbetering Psychisch Geweld

De vroegtijdige samenwerking tussen zorg- en strafpartners in de aanpak Veiligheid Voorop is inmiddels een onmisbaar onderdeel van de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. 
Samen met Politie, Veilig Thuis, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming en Reclassering wordt in vijf regio’s in de praktijk geleerd waar de dossiers zijn te verbeteren op de psychisch geweld componenten. Signalen van psychisch geweld kunnen zo vroegtijdig in een dossier worden vastgelegd. Dit dossier wordt in het proces gebruikt bij een strafrechtelijke vervolging. Ook Veilig Thuis Midden-Brabant neemt deel aan dit project. Het eerder en beter kunnen herkennen van psychisch geweld en het gedegen in kaart kunnen brengen van het geweld is erg belangrijk om de betrokkenen goed te kunnen ondersteunen. De deelnemende regio’s, naast Midden-Brabant, zijn Zeeland, West-Brabant, Haaglanden en Amsterdam. 

Eveline: “De staatssecretaris heeft inmiddels toegezegd te komen met een wetsvoorstel dat psychisch geweld strafbaar maakt. Dat is goed nieuws voor de uitkomsten van de Praktijkverbetering Psychisch Geweld!” 
 
Stop Femicide! 
Eveline vertelt hoe het projectplan Praktijkverbetering Psychisch Geweld is ontstaan: “Het project komt vanuit het plan van aanpak Stop Femicide! Er is de laatste tijd gelukkig veel aandacht voor het onderwerp Femicide en de aanpak ervan. Cijfers en verhalen liegen er niet om. Aangenomen wordt dat psychisch geweld strafrechtelijk onvoldoende benut wordt. Vanuit o.a. Slachtofferhulp Nederland is er een landelijke lobby geweest om een aparte strafbaarstelling te krijgen voor psychisch geweld. Inmiddels heeft de staatssecretaris toegezegd te komen met een wetsvoorstel dat psychisch geweld strafbaar maakt. Dat is goed nieuws voor de uitkomsten van de Praktijkverbetering Psychisch Geweld!” 

Praktijkverbetering in vier stappen 
Eveline vervolgt: “Het projectplan is bewust praktijkverbetering genoemd en geen pilot of proeftuin. De werkwijze is er namelijk al, er ligt nu echter een extra focus op het doel van strafrechtelijke vervolging. Het plan bestaat uit vier stappen: stap één was de voorbereiding om de deelnemers goed te prepareren op de praktijkverbetering. Stap twee en drie zijn de daadwerkelijke uitvoering van de praktijkverbetering; de twee etappes. De praktijkverbetering was in twee etappes opgesplitst om te kunnen bijsturen, maar in de praktijk bleek dat er niet veel bijsturing nodig was. Collega’s van Politie, Veilig Thuis, Openbaar Ministerie, maar ook de Raad voor de Kinderbescherming en Reclassering, ervaren, leren en experimenteren in het Actie(gericht) overleg (AGO) of zij meer psychisch geweld componenten in de casussen kunnen duiden. De voorbereiding in stap één ging over het opstellen van een ‘spiekbrief’ (bloem) voor de psychisch geweld componenten. Samen met diverse deskundigen is het brede scala verkend. Het gaat om het bewijzen van de causaliteit tussen het (ontstaan van het) psychisch letsel en de gedraging(en) van de verdachte. Stap vier is het samenkomen van alle ervaringen van de eerdere stappen. Op 1 juli a.s. is de ontknopingsbijeenkomst met de deelnemende partijen en de ‘onderhoudsploeg’ van deskundigen over de handreiking en het adviesrapport.”  

Inspectierapporten 
Op de vraag waarom de praktijkverbetering zo belangrijk is, is Eveline duidelijk; “Uit de (Inspectie)rapporten n.a.v. incidenten blijkt dat in Femicide gevallen vooraf vaak al signalen zijn geweest dat er iets aan de hand was. Als deze informatie door de partijen goed in dossiers was beschreven en met elkaar was gedeeld had wellicht erger voorkomen kunnen worden. Politie geeft aan heel blij te zijn met de praktijkverbetering; ze herkennen het psychisch geweld vaak wel maar het is enorm frustrerend als het niet bewezen kan worden. De veelheid aan onderwerpen waarover professionals expertise moeten hebben, maakt het overigens ook niet gemakkelijk. Professionals zijn vaak generalisten en in contact met slachtoffers en plegers wordt van hen verwacht dat ze de vele vormen van geweld herkennen en er voldoende kennis over hebben.”  

Best practices buitenland 
Veel andere landen hebben psychisch geweld al apart strafbaar gesteld en daarmee wordt ook het begrip zelf erkend. Met de toezegging van de staatssecretaris dat er ook in Nederland een wet komt voor het strafbaar stellen van psychisch geweld wordt er ook hier meer mogelijk. Eveline: “Het is nu vaak het woord van het slachtoffer tegen dat van de pleger. In het project worden acties als het bijhouden van dagboeken, vragen aan buren wat ze gezien en gehoord hebben en het inzetten van camerabeelden beproefd. De medische wereld willen we ook meer alert maken op wat ze zien naast de blauwe plekken. Dit alles kan meegenomen worden in de dossiers van Veilig Thuis, Politie en Openbaar Ministerie. Als genoeg signalen verzameld worden in een tijdlijn, zijn er meestal patronen te zien. Er worden ook best practices uit het buitenland overgenomen, voornamelijk uit Groot-Brittannië.” 

Voorwaarden en kansen 
Een goed functionerend actie (gericht) overleg (AGO) is een belangrijke voorwaarde voor de praktijkverbetering en het uitzetten van acties. In het AGO zitten Veilig Thuis, Politie, Openbaar Ministerie en indien nodig Reclassering en Raad voor de Kinderbescherming. Eveline merkt op dat regio’s soms alleen voldoen aan de minimale voorwaarden van een AGO opgesteld in het fundament van Veiligheid Voorop. In Midden-Brabant, maar ook in West-Brabant, Zeeland, Haaglanden en Amsterdam, voldeed het AGO. “Deze regio’s voeren het AGO uit zoals het echt bedoeld is. Binnen het project wordt momenteel gekeken of het AGO de juiste plek is om de praktijkverbetering voor de rest van het land uit te rollen”, geeft Eveline aan. 

Een van de adviezen in het eindrapport van Eveline zal zijn de deskundigheidsbevordering te verbeteren. Eveline noemt het belang van samen leren in de keten. Eveline: “Dit advies zal concreter gemaakt worden. Met politie wordt al besproken waar het onderwerp het beste geborgd kan worden in de bestaande opleidingen. Dit geldt ook voor de Raad voor de Kinderbescherming en Reclassering. Deze organisaties hebben veel belangrijke informatie. Veilig Thuis is al druk bezig met deskundigheidsbevordering op dwingende controle en Femicide. Ook zij proberen hierin psychisch geweld beter mee te nemen. En routering is een belangrijk onderwerp. Er zitten ook kansen in de verbetering van ketenregie en informatievoorziening. Een handreiking met handelingsperspectief zal helpend zijn, ook voor de generalisten in de keten.” 

Kippenvel
Eveline benadrukt hoe enorm belangrijk het werk is dat de professionals van o.a. Veilig Thuis doen. Eveline: “Ik krijg nog steeds kippenvel als ik aansluit bij een AGO. Het is onbegrijpelijk wat mensen elkaar soms aandoen. Ik heb veel respect voor de medewerkers van Politie, Veilig Thuis, Reclassering en Raad voor de Kinderbescherming, die er elke keer weer de schouders onder zetten om een gezin te helpen. Er is vaak negatieve berichtgeving in de media over deze organisaties maar mensen moesten eens weten hoeveel goeds er wordt gedaan door deze professionals.” 

Eveline merkt tot slot op een tevreden projectleider te zijn: “Realistisch zijn over het bewijsbaar krijgen van psychisch geweld helpt de deelnemende organisaties bij het zoeken naar de kansen. Het project is geslaagd als na de ontknopingsbijeenkomst van 1 juli a.s. duidelijk en scherp op papier staat waar de verbetering is te halen en het ook daadwerkelijk een vervolg krijgt. Als de uitkomsten in de nieuwe wet worden opgenomen zou dat helemaal mooi zijn!”